Toczeniem nazywa się taki rodzaj obróbki skrawaniem, gdzie ruch obrotowy wykonuje przedmiot obrabiany napędzany przez wrzeciono tokarki (lub stołu w tokarkach karuzelowych), a samo narzędzie wykonuje posuwowy ruch pomocniczy. Ruchy te nakładają się na siebie, sumują i w końcowym efekcie uzyskują zaplanowany wcześniej cel obróbki skrawania toczeniem.
W zależności od wzajemnych wobec siebie ruchów narzędzia i przedmiotu obrabianego skrawaniem rozróżnia się toczenie wzdłużne i poprzeczne.
Toczy się zasadniczo powierzchnie obrotowe, wewnętrzne i zewnętrzne. Powierzchnie toczonych przedmiotów mogą być walcowe lub stożkowe, czyli prostoliniowe oraz kuliste, jajowate itp., czyli krzywoliniowe. Toczone bywają również gwinty i ślimaki.
Obróbka skrawaniem toczenie – podczas tego procesu występują tutaj siły, które dzieli się na kilka rodzajów:
- siłę skrawania (opór skrawania) Fs – działa wzdłuż wektora prędkości skrawania,
- siłę posuwową (opór posuwu) Fp – działa wzdłuż posuwu,
- siłę odpychającą (opór odpychania, siła odporowa) Fo – działa prostopadle do posuwu.
Wielkości tych sił składowych zależą od siebie nawzajem. Najwyższą wartość przybiera siła Fs, której wielkość jest uzależniona od rodzaju materiału skrawanego oraz jego wytrzymałości albo twardości, grubości warstwy skrawanej, od wielkości posuwu, a także od geometrycznego kształtu ostrza noża, szczególnie od kąta jego przystawienia oraz od kąta natarcia.
Obróbka skrawaniem toczenie – proces takiej obróbki skrawaniem wykonuje się obecnie na bardzo precyzyjnych tokarkach. Pośród nich wyróżnia się następujące rodzaje:
- Tokarki pociągowe (obróbka skrawaniem, toczenie) – o poziomej osi wrzeciona roboczego, które zaopatrzone są w wałek pociągowy i śrubę pociągową (tokarki uniwersalne) albo tylko w wałek pociągowy (tokarki produkcyjne).
- Tokarki tarczowe (obróbka skrawaniem, toczenie) – służą do obróbki przedmiotów płaskich o dużych średnicach. Mają one poziomą oś wrzeciona roboczego wyposażona w dużą tarczę tokarską.
- Tokarki karuzelowe (obróbka skrawaniem, toczenie) – mają pionową oś obrotu wrzeciona roboczego zakończonego dużą tarczą zwaną stołem. Wykorzystywane są do obróbki dużych przedmiotów o niewielkiej długości. Mocowanie ciężkich przedmiotów na tych tokarkach jest łatwiejsze i bezpieczniejsze aniżeli na tokarkach tarczowych.
- Tokarki rewolwerowe (obróbka skrawaniem, toczenie) – potocznie nazywane też rewolwerówkami, bo mają głowice rewolwerowe służące do szybkiej zmiany pozycji narzędzi skrawających. Narzędzia umieszczone są w głowicy rewolwerowej i na suporcie poprzecznym w imaku przednim i tylnym. Dzięki takiemu rozmieszczeniu narzędzi można na nich wykonać szybko wiele zabiegów bez konieczności wymiany narzędzi w imakach.
- Tokarki półautomatyczne (obróbka skrawaniem, toczenie) – nazywane również półautomatami tokarskimi mogą być zbudowane jak tokarki kłowe o dwóch suportach: przednim (z imakiem wielonożowym o ruchu automatycznym wzdłuż osi przedmiotu obrabianego) i tylnym (z imakiem wielonożowym o ruchu poprzecznym). Tokarki półautomatyczne różnią się od innych tokarek tym, że tokarz jest potrzebny jedynie do mocowania przedmiotu, a pozostałe czynności wykonywane są już całkowicie automatycznie, a po zakończeniu pracy obrabiarka zatrzymuje się samoczynnie. Dzięki temu tokarz może obsługiwać kilka tokarek jednocześnie, co znacznie usprawnia i przyspiesza proces obrabiania.
- Tokarki automatyczne (obróbka skrawaniem, toczenie) – nazywane również automatami tokarskimi – wykonują samodzielnie cały proces obróbki przedmiotu wraz z jego zamocowaniem i odmontowaniem.
- Tokarki ze sterowaniem numerycznym CNC (obróbka skrawaniem, toczenie) – służą do precyzyjnej obróbki według konkretnego projektu przedmiotów o złożonych kształtach.
- Tokarki specjalne i branżowe (obróbka skrawaniem, toczenie) – przystosowane do wykonywania specjalnych zadań obróbki skrawania toczeniem.
O wyborze odpowiedniego rodzaju tokarki do danej produkcji decyduje przede wszystkim wielkość produkcji. Im większe jest zapotrzebowanie produkcyjne dla procesu obróbka skrawaniem toczenie, tym chętniej wybiera się uproszczone tokarki specjalistyczne, tokarki automatyczne lub tokarki ze sterowaniem numerycznym.
